อริยสัจ ๔

อริยสัจ 4
อริยสัจ คือ ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ ได้แก่ 1. ทุกข์ คือ ความทุกข์ สภาพที่ทนได้ยาก สภาวะที่บีบคั้น ขัดแย้ง บกพร่อง ขาดแก่นสารและความเที่ยงแท้ไม่ให้ความพึงพอใจที่แท้จริง ได้แก่ ชาติ ชรา มรณะ การประจวบกับสิ่งอันไม่เป็นที่รัก ไม่ชอบ การพลัดพรากจากสิ่งที่รักสิ่งที่ชอบ ความปรารถนาไม่สมหวัง โดยย่อว่า อุปาทานขันธ์ 5 เป็นทุกข์ (ความยึดมั่นในขันธ์ 5 ว่าเป็นตัวเป็นตน คือทุกข์ในจิตใจอย่างรวบยอด)2. สมุทัย คือ เหตุเกิดแห่งทุกข์ สาเหตุให้ทุกข์เกิด ได้แก่ ตัณหา 3 คือ กามตัณหา (ความใคร่ในกาม) ภวตัณหา (ความอยากมีอยากเป็น) และวิภวตัณหา (ความไม่อยากมีอยากเป็น)3. นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่ ภาวะที่ตัณหาดับสิ้นไป ภาวะที่เข้าถึงเมื่อกำจัดอวิชชา ไม่ติดข้อง หลุดพ้น สงบ ปลอดโปร่ง เป็นอิสระ และวิภาวตัณหา4. มรรค คือ ทางที่นำไปสู่ความดับทุกข์ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ ได้แก่ มรรคมีองค์ 8